تفاوت آلومینیوم نرم و خشک | مقایسه ویژگی‌، آلیاژ و کاربرد ها

تفاوت آلومینیوم نرم و خشک عنوان مقاله ای از سایت است که معرفی آلیاژهای کارپذیر، کارناپذیر و ریخته‌گری و مقایسه ویژگی‌ها، آلیاژها و کاربردها انواع آلومینیوم می پردازد.

در کارخانه تولید آلومینیوم، یکی از نخستین پرسش‌ها برای انتخاب ورق، پروفیل یا قطعات آلومینیومی، نوع آلیاژ و خواص آن است. در بازار ایران، اصطلاحات «آلومینیوم نرم» و «آلومینیوم خشک» رایج هستند. این واژه‌ها بیشتر جنبه بازاری دارند، اما پشت آن‌ها مفاهیم فنی و متالورژیکی وجود دارد.

در این مقاله، علاوه بر تعریف دقیق آلومینیوم نرم و خشک، آلیاژهای کارپذیر و کارناپذیر (ریخته‌گری)، سری‌های مختلف آلیاژی و تأثیر عملیات حرارتی بر خم‌پذیری و مقاومت را بررسی می‌کنیم.

آلومینیوم نرم چیست؟

آلومینیوم نرم درصد خلوص بالایی دارد و انعطاف‌پذیری آن زیاد است. به همین دلیل به راحتی شکل می‌گیرد و برای پروژه‌هایی که نیاز به خمکاری یا کشش دارند مناسب است. این نوع آلومینیوم علاوه بر زیبایی ظاهری، مقاومت خوبی در برابر خوردگی دارد.

ویژگی‌های آلومینیوم نرم:

• خمکاری و کشش آسان بدون ایجاد ترک

• سطح براق‌تر بعد از ماشین‌کاری

• قیمت بالاتر ضایعات نسبت به خشک

• مناسب برای کار در شرایط دمای و فشار معمول

نمونه آلیاژهای نرم در بازار:

• سری 1xxx (خلوص بالا مثل 1100، 1350)

• سری 3xxx (مثل 3003، 3105)

• سری 5xxx (مثل 5052، 5754)

• برخی تمپرهای نرم سری 2xxx، 6xxx و 7xxx (مثل 6061-O یا 2024-O)

آلومینیوم خشک چیست؟

آلومینیوم خشک به آلیاژهایی گفته می‌شود که سختی و مقاومت بالا دارند اما انعطاف‌پذیری کمی از خود نشان می‌دهند. این نوع آلیاژها معمولاً در نتیجه عملیات حرارتی سخت‌کننده (مثل T6) یا استفاده از عناصر آلیاژی بالا (مثل سیلیسیم زیاد در آلیاژهای ریخته‌گری) تولید می‌شوند.

در بازار، نمونه رایج آلومینیوم خشک، قطعات ریخته‌ گری مانند رینگ و پیستون خودرو هستند که در برابر فشار و حرارت مقاومند، اما به راحتی خم نمی‌شوند.

ویژگی‌های آلومینیوم خشک:

• مقاومت مکانیکی بالا

• دوام عالی در برابر فشار و سایش

• قابلیت حفظ دقت ابعادی در دما و فشار بالا

• شکنندگی در خمکاری‌های تند یا ضربه شدید

نمونه آلیاژهای خشک در بازار:

• آلیاژهای ریخته‌گری پرسیلیسیم (A356، 319، 4032)

• سری 2xxx، 6xxx و 7xxx در تمپرهای سخت مثل T6، T651

• 7075-T6 و 2024-T3 به دلیل سختی و استحکام بالا

جدول تفاوت آلومینیوم نرم و خشک

آلیاژهای کارپذیر (Wrought Alloys)

این آلیاژها به صورت ورق، تسمه، پروفیل، لوله و سایر مقاطع تولید می‌شوند و پس از ریخته‌گری اولیه، عملیات نورد، اکستروژن یا فورج روی آن‌ها انجام می‌شود.

دسته‌بندی سری‌ها:

• 1xxx: خلوص بالا، بسیار نرم، رسانایی عالی (نمونه: 1100)

• 2xxx: آلیاژ آلومینیوم-مس، استحکام بالا، بیشتر در هوافضا (نمونه: 2024)

• 3xxx: آلیاژ آلومینیوم-منگنز، مقاومت خوردگی بالا (نمونه: 3003)

• 5xxx: آلیاژ آلومینیوم-منیزیم، مقاومت خوردگی عالی (نمونه: 5052)

• 6xxx: آلومینیوم-منیزیم-سیلیسیم، متعادل بین استحکام و شکل‌پذیری (نمونه: 6061، 6082)

• 7xxx: آلومینیوم-روی، استحکام بسیار بالا (نمونه: 7075)

نکته: سری‌های 2، 6 و 7 هزار در برخی تمپرها (O، T4) نرم و قابل خمکاری هستند، اما در تمپرهای سخت (T6، T651) خشک محسوب می‌شوند.

آلیاژهای کارناپذیر یا ریخته‌گری (Casting Alloys)

این آلیاژها مستقیماً به شکل نهایی ریخته‌گری می‌شوند و شکل‌دهی مکانیکی ندارند. درصد سیلیسیم و مس در آن‌ها معمولاً بالا است که باعث استحکام زیاد اما کاهش خم‌پذیری می‌شود.

نمونه‌های رایج:

• A356: آلومینیوم-سیلیسیم-منیزیم، کاربرد در قطعات خودرو و هوافضا

• 319: آلومینیوم-سیلیسیم-مس، مناسب برای بلوک موتور

• 4032: آلومینیوم-سیلیسیم بالا، مناسب برای پیستون

ویژگی‌ها:

• قابلیت ریخته‌گری عالی

• مقاومت حرارتی و سایش بالا

• خم‌پذیری کم → در بازار «خشک» شناخته می‌شوند

جدول مقایسه آلیاژهای کارپذیر و کارناپذیر

جدول ارتباط سری‌ها، تمپر و نرم یا خشک بودن

کاربردها بر اساس نوع

• نرم: پروفیل پنجره، ورق سقف و نما، ظروف آشپزخانه، فویل، کانتینر، قطعات کشش‌عمیق

• خشک: رینگ و پیستون، بلوک موتور، قطعات تحت فشار، اجزای هواپیما، تجهیزات صنعتی سنگین

جدول آلیاژهای ریخته‌گری نرم و خشک

کارخانه تولید آلومینیوم اراک

جدول مقایسه تفاوت آلومینیوم نرم و خشک در روش‌ های مختلف تولید

تفاوت آلومینیوم نرم و خشک در یک کلام

تفاوت آلومینیوم نرم و خشک تنها به سری آلیاژی وابسته نیست، بلکه ترکیب شیمیایی + روش تولید + عملیات حرارتی تعیین می‌کند که یک آلیاژ نرم یا خشک باشد. در عمل، بسیاری از سری‌های آلیاژی می‌توانند هم در دسته نرم و هم در دسته خشک قرار گیرند، بسته به تمپر آن‌ها.
برای انتخاب درست، باید شرایط پروژه، نیاز به خمکاری یا مقاومت و روش تولید را در نظر گرفت و در صورت نیاز با کارشناسان فروش آلومینیوم مشورت کرد.